Blog ini khusus menyediakan se-Kumpulan Cerita si Palui

Senin, 31 Mei 2010

Katahuan Imbah

SUBUH itu hari dingin banar karna bakas hujan samalaman. Bubuhannya si Palui, si Garbus, Tulamak wan Tuhirang balum takumpul, walaupun sudah bajanji biarpun hari hujan labat, tatap tulakan ka masigit. Bahkan sampai qamat, waktu sembahyang sudah parak balum ada jua bubuhannya kalihatan. Tapi imbah tuntung sembahyang sampai salam lalu bubaran, hanya Garbus wan Tulamak haja nang kalihatan.

“Kukira ikam kada ka masigit, mulai tadi kada kalihatan,” ujar Garbus.

“Talalu-lalu banar ikam Bus ai kalu sampai kada malihat awakku nang ganal ini,” sahut Tulamak.

“Di mana ikam duduk?” ujar Garbus mahimati.

“Aku datang talambat Bus ai maka aku duduk di barisan syaf paling balakang,” ujar Tulamak.

“Kalu syaf paling balakang itu adalah syafnya bibinian,” ujar Garbus sambil tatawa.

“Kalu aku talambat kada napa-napa karna masih sawat haja umpat bajamaah, tapi kawal kita si Palui itu sampai tuntung salam kada kalihatan batang hidungnya,” ujar Tulamak.

“Kawal kita nang saikung itu sudah kabiasaan katuju sembahyang mang-qada alias batahur hutang karna talambat,” ujar Garbus, sambil manunjuk Palui mancungkung duduk di gardu.

“Kanapa maka talambat Lui, padahal kita sudah bajanji biarpun hujan labat tatap ka masigit,” ujar Tulamak.

“Mungkin kanyamanan guring babungkun karna hari dingin-dingin,” ujar Garbus.

“Sakali-sakali uzur bulih haja kalu karna bahalangan sebab kawa haja diqada,” ujar Palui.

“Ayu lakasi baudhu lalu sembayang, masih sawat haja waktunya kaina kami hadangi ikam di warung acil,” ujar Tulamak.

Wayah Palui manguliat handak badiri, kadangaran bininya bakiyauan : “Ui abahnyaaa ... abahnyaaa ... lakasi bulik,” ujar suara bini Palui nyaring banar.

“Nah Lui ikam dikiyau pulang,” ujar Garbus.

“Abahnya lakasi bulik,” ujar suara bininya lalu kada lawas bininya mancungul datang ka gardu.

“Kanapa maka abahnya disuruh bulik, Palui handak baudhu,” ujar Garbus.

“Baudhu napa? Inya kubawai bulik karna handak kusuruh mandi,” sahut Palui.

“Biar balum mandi bulih haja baudhu dan sembahyang,” ujar Garbus mambilaakan Palui.

“Kada bulih baudhu apalagi dibawa sembahyang Bus ai, karenaaa ... karna aku balum mandi. Maklumlah malam tadi tapakai,” ujar Palui pina supan kasisipuan.

“Naahhh ... katahuan Imbah ba...,” ujar Garbus wan Tulamak mangalakak tatawaan.

B P K

WAYAH ini bilang banyak banar bubuhan urang nang sakulah tinggi. Jadi kalu handak mancari nang pintar-pintar, kada bataha ngalih lagi. Baduyau. Handak lulusan tumatan luar nagri-kah, atawa dalam nagri-kah, sakahandak tu pang mamilih. Tapi kalu handak manamuni urang nang bujur harus, bilang kangangalihan banar.

Mintu jua lawan bubuhannya nang mangalula sumbangan atawa bantuan susial atawa bubuhan nang maurusi duit rakyat, habang-hijau tu pang mata ‘kada purun’ malihat duit nang sing banyakan.

Baluman lagi sampai ka tangan rakyat, duitnya sudah banyak banar nang bakurang. Sanunuhan dibagiakan jua, pasti nang manyambut bubuhan papadaan inya haja.

“Ujar habar, kantur-kantur di banua kita banyak nang camuh lapuran kauangannya, Lui lah,” ujar Tulamak imbah tuntung mambaca surat kabar.

“Maka kada sadadikit duitnya, Mak ai. Duit rakyat ja pulang,” sahut Palui.

“Itu pang gudaannya kalu jadi pajabat tinggi,” Garbus manyahut. “Kalu kada kuat-kuat iman, pacangan kada handak mambunguli tarus pikirannya.”

“Tapi duit nang kulihan marga mamintari urang, kada babarakat. Pacangan habis tarus. Sama haja kaya paribasa; duit setan dimakan hantu,” sahut Palui sambil mangulibi.

“Untung bubuhan BPK bapahatian manyalungkarnya. Jadi masarakat awam nang ampun duit kawa mangatahuani pada inya sudah dibunguli,” sahut Tulamak.

“Ujar habar, kaina bubuhan KPK pulang nang pacangan datangan. Pacangan ingar tu pang tikus-tikusnya,” ujarnya lagi pina garigitan.

“Jaka kawa bubuhan BPK naitu mandatangi kantur PLN, Lui lah,” ujar Garbus sakali bapandir.

“Napa mun rancak pajah lampu, rancak jua rumah urang kamandahan.

Bubuhan BPK jua nang kipuh kada kahagaan,” ujarnya lagi pina basumangat banar.

“Hau. Napa pulang maksud ikam tu, Bus? Apa hubungannya bubuhan BPK lawan kamandahan?” anyak Palui batakun supaya kada salah paham.

“BPK nang mana pulang nang ikam surung, Bus?” umpat jua Tulamak batakun.

“Cah. Maka ajin ikam badua pina pintar pada aku, tapi lawan BPK haja kada tahu lah?!” jawab Garbus baagak.

“BPK naitu, artinya; Bubuhan Pamajah Kamandahan, nang rajin karengongan muturnya kalu ada rumah urang kaapian,” ujar Garbus manjalasakan.

Timbul Palui wan Tulamak mangalangkang katawaan mandangar panderan Garbus.

“Garbus. Garbus, pambabal diharagu,” ujar Tulamak katawa sambil uling-uling kapala. “BPK naitu Bus ai, artinya; Badan Pamariksa Kauangan,” ujar Palui mambujurakan sambil katawa jua.

Mamburung Kangkung

MATAN jauh talihat Palui pina mangincang bajalan ampah ka wadah Garbus wan Tulamak nang lagi badudukan di gardu runda. Taheran-hiran jua bu bu han­nya malihat.

“Hakunlah bu bu han ikam ma ng ga ni’ i aku ka pasar kar na ada nang ku cari,” ujar Palui pina manggah.

“Handak man cari napa Lui maka panting banar?” ujar Tulamak.

“Nang kucari ini cukup panting, kada kawa ditundatunda lagi,” ujar Palui.

“Umpat batakunlah Lui, sabujurnya ikam ka pasar ini handak manukar napa?” ujar Garbus ma-anyaki.

“Pukuknya nang kutukar ini panting banar karna bila kada kutukar bisa mati,” ujar Palui.

“Napa bandanya Lui?” ujar Tulamak.

“Kaina haja kusambat, bubuhan ikam pasti tahu,” ujar Palui langsung mambawai bubuhannya tulakan ka pasar.

IMBAH sampai, bubuhannya bakuliling pasar manggani’i Palui mancari sesuatu nang balum mau disambatnya. Lalu sampailah bubuhannya di los pasar sasayuran.

“Barapa kangkung ini sakaranjang?” ujar Palui.

“Sakaranjang itu isinya 100 ikat haraganya Rp20 ribu. Tapi bila diborong hakun haja Rp15 ribu,” ujar panjual sayur.

“Gasan napa Lui ikam mamborong kangkung sakaranjangan?” ujar Garbus mambisiki Palui.

“Bila kada kutukar bisa bamatian Bus ai,” sahut Palui. Lalu inya batakun pulang wan panjual itu. “Kawalah kurang, Rp10 ribu haja, jadi saratus rupiah saikatnya,” ujar Palui lalu mangaluarakan duit lembaran Rp500. “Kalu sampiyan hakun, ulun manukar Rp500 haja, jadi dapat lima ikat,” ujar Palui.

“Dasar pamalar ikam ini Tuh ai, manawar haraga sakarajangan, ba-agak main borong sakalinya manukar lima ikat haja,” ujar panjual gagarunum manumpalak Palui.

Gasan napa kangkung itu Lui maka dipadahakan bila kada manukar bisa bamatian?” ujar Garbus hiran.

“Aku handak mambari makani karinciku, sudah dua hari kahabisan kangkung,” ujar Palui pina kada tahu manahu.

“Palui, Paluiii... bauyuhuyuh kuliling pasar hanya mancari kangkung, di balakang rumahku satuyuk kangkung,” ujar Tulamak umpat manumpalak.

Tatempel Perangko

PALUI mendapat tanah kabun warisan matan mamarinanya dengan pasan supaya bujur-bujur diharagu gasan kehidupannya. Manurut pasan itu jua, kecuali tapaksa banar hanyar bulih dilapas, disandaakan atawa dijual. Wayah musim kamarau panjang tadi, kabun itu kada tapi mahasilakan apalagi kada diharagu karna andaknya jauh. Wayah Palui handak kawin, ahirnya kabun itu dijual wan mamarina Tulamak.

“Aku tarima kasih banar wan mamarina ikam Mak ai karna hakun mambantu aku, manukari kabunku,” ujar Palui.

“Aku tarima kasih jua wan ikam Lui ai karna kabun nang ditukar itu dijulung sidin wan aku, supaya aku nang maharagunya,” sahut Tulamak.

“Ini ngarannya tukar jual papadaan,” ujar Palui.

“Tapi mamarinaku itu manyambat bahwa jual tukar ini balum syah,” ujar Tulamak.

“Kanapa maka dipadahakan balum syah Mak? Maka sudah ku-ulahakan kuitansinya,” ujar Palui.

“Kuitansi itu kada syah jua, karna kada ditempili materai,” ujar Tulamak.

“Kalu sual materai gampang, mana kuitansinya kaina ku-ulahakan nang hanyar,” ujar Palui.

“Dasar salah ikam Lui ai karna kada mamanuhi katantuan hukum,” ujar Garbus umpat mambari kumentar.

“Mamarina ikam itu masih untung Mak ai, karna aku masih hakun maulahakan kuitansi, sedangkan aku sama sakali kada sawat maminta surat-manyuratnya karna mamarinaku itu talanjur mati bakakajutan,” ujar Palui.

“Kalu parlu aku umpat jadi saksi dikuitansi itu,” ujar Garbus manawarkan diri.

“Kuitansi kada parlu basasaksian Bus ai nang panting bamaterai,” ujar Palui. Isuknya Palui mandatangi rumah Tulamak manjulung kuitansi nang sudah dibaikinya.

“Tarima kasih ikam bauyuh-uyuh mambaikiakan kuitansinya,” ujar Tulamak.

“Satiap saat aku tatap mambantu bila mamarina ikam masih mamarlukan surat-manyuratnya,” ujar Palui.

“Kalu ikam siap mambantu manulungi surat-surat nang diparluakan, tulung ulahakan sakali lagi kuitansi ini,” ujar Tulamak imbah mamparhatiakan kuitansi nang dijulung Palui itu.

“Napa lagi salahnya Mak?” ujar Palui pina kabaratan.

“Maka ikam sudah bajanji basadia manulung bila surat-suratnya balum langkap? Kuitansi ini kuanggap balum syah Lui ai,” ujar Tulamak.

“Jangan mahina aku Mak ai, bauyuh-uyuh aku mambaikinya kanapa lagi dianggap balum syah?” ujar Palui mangarasi.

“Cuba ikam itihi bahimat, nang ikam tempel ini napa Lui? Apakah materai atau perangko?” ujar Tulamak.

“Masya Allah, tauyuh maurus kuitansinya daripada mambantas duitnya,” ujar Palui gagarunum kada kawa bakutik lagi digawi Tulamak.

Gula Bakarung

KARNA kadada baisian mudal gasan bausaha, tapaksa Palui baubah gawian jadi tangkulak atawa padagang parantara. Tapi biar tapaksa rupanya gawian manangkulak ini cucuk wan Palui nang pintar pander, pintar marayu, pintar baulah masam-macam alasan wan sakaligus rajanya mahaluya. Alhamdulillah hasilnya cukup haja gasan baju salawar anak buah dan makan nginum sahari-hari.
 
Tapi Palui paling kada katuju pabila gawiannya itu di sambat gawian manangkulak. Inya labih katuju bila gawiannya itu dipadahakan sabagai padagang parantara, walaupun artiannya sama haja. Kadaduanya sama-sama manggubang.

“Kanapa ikam sarik amun dupadahakan tangkulak Lui. Padahal pangartian tangkulak wan padagang parantara itu kada jauh bida?” ujar Tulamak handak tahu alasan Palui.

“Kalu tangkulak itu bisa maikari, bisa mangaramputi tapi kalu padagang parantara itu jujur karna mandapat parsen sesuai parjanjian.”

“Lalu barang napa nang ikam jadi padagang parantara itu?” ujar Garbus.

“Aku jadi padagang parantara untuk barang gula bakarung karna gawiannya nyaman,” ujar Palui.

“Ooooo...... kalu kaya itu ikam banyak bajasa karna barang itu tamasuk sembako nang diparluakan masyarakat. Sabujurnya ikam umpat PT atawa CV siapa Lui maka kawa jadi parantara barang gula bakarung itu, musti parusahaan ikam itu ganal banar kawa mandatangakan gula itu matan Jawa sana,” ujar Tulamak.

“Matan Jawa? Matan Jawa mana?” ujar Palui bingung.

“Kalu kada pabrik matan Jawa pasti pabrik matan Pelaihari karna hanya di sanalah adanya pabrik gula nang bajual bakarung-karung itu,” ujar Tulamak.

“Hadangi satumat aku ma-ambil cuntuh gula bakarungnya,” ujar Palui lalu bukah ka rumah maambil gulanya dan langsung manampaiakan gulanya itu ka-anu Garbus wan Tulamak.

“Ini gula bakarung napa Lui? Gula bakarung itu artinya bakarung atawa bakadut atawa bakampil. Ini gula habang babigi, ujar ikam tadi gula bakarung,” ujar Garbus manumpalak.

“Ini bujuran gula bakarung Mak ai, ini gula habang ulahan urang bakarung kacamatan Hangkinang Kandangan,” ujar Palui manarangakan.

Kada Mahambat Lagi

AKIBAT cangkal bacari, Palui kawa jua mangumpulakan duit gasan baubat. Inya handak maubati panyakit burutnya nang sudah lawas diharitnya. Ujar dokter Palui harus manjalani uperasi ringan.

Dua hari Palui bamalam di rumah sakit, isuknya Palui manjalani uperasi. Akhirnya burutnya suksis diangkat imbah sajam satangah ditangani ulih dokter.

“Kaya apa rasanya pa Palui?” ujar dokter manakuni Palui.

“Alhamdulillah, sudah kada ngalih lagi bajalan, sudah kadada nang basangkangan lagi,” ujar Palui.

“Kalo kaya itu pa Palui, isuk lusa sudah kawa bulik ka rumah. Sudah kawa baaktipitas nangkaya biasa lagi,” ujar dokter. Tapi ingatakan jangan baangkat nang barat-barat dahulu,” ujarnya pulang.

“Tarima kasih pa dokter,” ujar Palui kahimungan karna kada baisian burut lagi.

Imbah sabulan bulik ka rumah, Palui bakajutan cungul pulang di rumah sakit. Lalu mandapati dokter nang mauperasinya.

“Ada apa pa Palui, apakah ada kaluhan lagi?” ujar dokter batakun.

“Sabujurnya ulun baik-baik haja dokter ai. Ulun kadada kaluhan sama sakali, awak ulun sihat kawa bajalan gagah wan basalawar jin lagi,” ujar Palui.

“Tarus napa tujuan pa Palui kamari?” ujar dokternya bingung.

“Anu pa dokter, pian kawalah mauperasi ulun lagi. Kawalah pian mambulikakan burut ulun nang pian uperasi samalam?” ujar Palui supan-supan.

“Hau, kanapa pa Palui,” ujar dokter takajut.

“Anu pa dokter, sabujurnya nang ada kaluhan itu bini ulun. Inyalah nang manyuruh ulun babulik ka sini,” ujar Palui manarangakan.

“Wah dasar bujur anih bini pa Palui itu. Saharusnya inya basukur karna pa Palui sudah sihat, tapi kanapa maka inya labih katuju lakinya babulik baisian burut pulang,” ujar dokter hiran.

“Inggih. Tapi bini ulun bakaras manyuruh ulun manamui pian, kalo-kalo pian kawa mambulikakan burut ulun supaya nangkaya samula,” ujar Palui pulang.

“Anih, ini anih,” ujar dokter kada habis pikir. “Kanapa garang, napa alasannya maka bini pa Palui minta supaya burut pa Palui dibulikakan pulang?” ujar dokter handak tahu alasannya.

“Anu..., sabujurnya anu, alasan bini ulun ujarnya wayah ini asa ada nang hilang wan asa kada sanyaman dahulu lagi. Dahulu sabalum bauperasi ujarnya nyamannya dobol alias tu in wan, tapi imbah diuperasi ujarnya kadada nang mahambat-hambat lagi,” ujar Palui pina supan bapadah.

Banyak Kalabihannya

SALAWAS badiam di Banjar ini sudah lima anam kali Palui wan bininya bapindah rumah. Alasannya karna bini Palui cemburu laki itu rancak manyirit bini tetangga nang langkar? Lalu imbah pindah rumah timbul pulang cemburunya karna laki rancak disirit dan dirayu bini tetangga. Mau kada mau bini Palui marunca-runca minta bawai bapindah pulang.

“Batatangga itu memang saraba ngalih Bus ai, apalagi batatangga wan urang sugih, urang langkar, urang bapangkat. Sabujurnya cintaku wan Palui itu sudah kadada lagi,” ujar bini Palui mangakui.

“Kalu sudah kadada lagi cintanya wan Palui kanapa maka ikam sampai wayah ini pina makin rikit banar kada ubahnya kaya kukang haja,” ujar Tulamak.

“Cintaku memang sudah kadada lagi wan lakiku Palui itu karna sudah baubah manjadi kasih sayang. Kasih sayang itu labih tinggi nilainya dari cinta monyet,” ujar bini Palui babahasa ABG.

“Aku himung banar mandangar panderan ikam ini bini Palui ai. Kada rugi Palui bahujan bapanas siang malam mahaluki ikam wayah bujangan dahulu karna cintanya adalah cinta karas. Kasih sayang ikam badua itu ibarat paribahasa ‘bila cinta sudah melekat maka tahi gigi serasa suklat’,” ujar Garbus mambalas bahasa ABG nang diucapakan bini Palui.

“Aku umpat batakunlah bini Palui dan jawab sabujurnya, napa alasannya maka tahi gigi itu serasa suklat itu?” ujar Tulamak.

“Ampun maaflah, karna bubuhan ikam sudah lawas tahu dan sudah lawas patuh wan lakiku Palui pasti sudah tahu kalabihannya,” ujar bini Palui.

“Ampun maaflah jua, kami sudah tahu kalabihnnya yaitu muhanya pina baracak bakas kacacaran, balukuknya batukul kaya urang mambawa parang, jariji tangan kirinya labih sabuting,” ujar Tulamak.

“Muha baracak itulah nang maulah nyaman bagisang bila wayah bacium, tukul di balukuk itu gasan baingkut wayah baragap dan jari labih manyamani bila bagaru,” ujar bini Palui kada hakun kalah.

“Ooo... jadi kalabihan itu ada manfaatnyalah bini Palui?” ujar Garbus.

“Ada lagi kalabihan lainnya nang kada kalihatan tapi hanya bisa dirasakan,” ujar bini Palui.

“Napa itu bini Palui?” ujar Garbus.

“Lakiku itu ada baisian tiga bigi butir di kapalanya nang aduhaiii... bila dipakai,” ujar bini Palui pina bakirik-kirik galianan.

Senin, 24 Mei 2010

Mandiriakan Shalat

IMBAH marasa awak kada kaya dahulu lagi, imbah itu umur sasar batuha Hanyar Palui handak balajar agama lawan Tuan Guru. Kada ngalang-ngalang inya satiap hari mandatangi tuan gurunya itu, kamana haja tuan guru babacaan inya datangi. Tapi wayah parmulaan balajar ada kajadian nang lucu, maraga Palui urangnya dasar buntat wan kada tapi pamahaman.

"Ikam Lui ai diriakan salat dan bayarakan zakat, Insya Allah ikam salamat dunia wan akhirat," ujar Tuan Guru bapapadah.

"Uh kaitu kah? ujar Palui dalam hati. "Inggih guru ai, mulai wayahini handak ulun gawi papadahan pian itu di rumah," ujar Palui.

Sampai di rumah dasar bujur digawinya napa yang dipadahi ulih tuan guru. Takakajut nang bini malihat kalakuan Palui nitu.. "Ui abahnya kanapa pian wayah ini pina manyanyalah haja?"

"Manyalah apanya umanya?" ujar Palui kada paham.

"Pian itu sambahyang mayat kah, sambahyang magrib kah?" ujar bininya pulang.

"Jalas ai aku sambahyang magrib. Kanapa maka dipadahakan manyalah?"

"Itu tadi pian sambahyang pina badiri tatarusan kadada ruku wan sujudnya. Kada manyanyalah lah ngarannya?!" ujar bininya.

"Aku sambahyang ini kadanya bahapal pang, aku manuruti papadahan tuan guru jua," ujar Palui pina sarik dipadahi manyalah.

"Uuu.. kaya itu kah? Siapa guru sampian itu? Kaina ulun laporakan ka MUI supaya dipariksaakan kalu-kalu aliran sasat," ujar bininya maancam.

"Jangan sambarangan malapor-laporakan urang, kalu ikam nang katulahan. Aku ini baguru wan guru Jali jua, tuan guru nang rancak bacaramah di masigit wan sidin itu urang MUI jua, jadi kada sasat," ujar Palui sarik.

"Hau, kada usah mangaramput abahnya ai. Kalu Guru Jali itu ulun tahu ai. Wayah jadi imam di masigit, sidin mamimpin sambahyang bujur haja, kada suah talihat manyiwah nangkaya pian tadi," ujar bini Palui.

"Aku ini manuruti papadahan sidin jua supaya mandiriakan sambahyang wan mambayarakan zakat," ujar Palui karas.

Lawas bini Palui bapikir, hanyar imbah itu inya tatawa. "Hahaha.. abahnya-abahnya.. Kajadian katuhaan hanyar handak balajar agama, utak sudah batagar, kada kawa bapikir bujur lagi," ujar bini Palui manawaakan. "Pian ini kada pahaman. Nang ngarannya mandiriakan salat itu lain sumbahyang badiri tapi maksudnya digawi bujur-bujur karana Allah Taala," ujar bini Palui bakuling kapala malihat kababungulan lakinya.

Angka Baik

BUBUHAN Palui bila takumpul, pasti macam-macam nang dipanderakan. Mulai sual bibinian, lalu ka sual pulitik, bubuhan silibiriti, sampai sual main bal.

“Ayu Mak kita bapander main bal,” ujar Garbus mambawai Tulamak.

“Aku akur banar Bus ai karna main bal adalah kasananganku,” ujar Tulamak.

“Bal itu bulat ngalih ditangguh Mak ai, makanya jangan wani bataruh sambarangan, karna nang dikira manang malah tajarungkup,” ujar Garbus.

“Jadi kaya apa harapan ikam Bus? ujar Tulamak.

“Wayahini zaman ripurmasi, dimukrasi, siapa haja bulih bakumentar dan siapa haja bulih manang,” ujar Garbus.

“Asal haja manangnya itu jujur dan sapurtif, kada main suguk-sugukan,” ujar Tulamak.

“Aku akur banar Mak ai, mudahan haja main suguksugukan, pelicin, pelancar kaya di urang pulitik itu kada manular ka pamain bal,” ujar Palui nang hanyar datang umpat manyahut.

“Palui tamasuk salah tangguh jua, manjagauakan Inter Milan sakalinya keok jua,” ujar Garbus.

“Hiih, bujur ujar ikam itu Bus ai, Nang mangalahakan Inter samalam tanyata kasabalasan nang kada tarkanal. Ngarannya haja kada parnah kita dangar,” ujar Palui.

“Maka itu dalam hidup kita ini jangan takabur, bila ikam harat maka ada lagi nang labih harat, bila ikam sugih maka ada lagi nang labih sugih, bila ikam wani maka ada lagi nang labih wani,” ujar Tulamak.

“Jadi kalu kaya itu napa nang manarik bila manuntun main bal itu Lui?” ujar Garbus.

“Tarus tarang haja aku himung banar wan baju-baju pamainnya, baik-baik dan ba-aneka ragam,” ujar Palui.

“Kalu sual baju main bal itu dimana-mana sudah banyak dijual,” ujar Tulamak.

“Aku nang tatarik banar wan numur-numur bajunya, pamain nang baik musti dibari numur 10, cuntuhnya Maradona numur 10, Rivaldo numur 10, Zidane numur 10, Totti numur 10,” ujar Palui
pina lancar manyambati ngaran-ngaran pamain banumur sapuluh.

“Oooooo...... jadi ikam tatarik dan katuju wan angka-angkanya karna angka itu ikam anggap bakaramat.

Kalu sual numur-numur nang baik ada jua Lui ai, yaitu numur Crespo wan numur Ronaldo, yaitu angka sambilan,” ujar Garbus.

Mandangar Palui wan Garbus bapander angka-angka, Tulamak nang duduk di higanya karinyum-karinyum sambil tangannya orat-orit ka kartas.

“Angka 10 angka 9, angka 10 angka 9 jadi satu... kosong... sambilan...” ujar Tulamak gagarunum sambil parmisi bulik.

“Dasar Tulamak, kada mau jara-jaranya sudah babarapa kali ditangkap pulisi karna umpat judi kupu alias kupon putih,” ujar Palui wan Garbus mangalakak mananawaakan Tulamak nang pina balenggang jalannya.

Bakipuh Kapanasan


WAYAH baisukan itu, mangincang Palui badua wan bininya liwat. Garbus wan Tulamak nang matan tadi badudukan di warung acil Irus, sawat bingung malihat Palui laki bini pina galapah-galupuh.

“Napa maka pina habang muha Lui, handak ka mana pina bairingan wan bini,” ujar Tulamak managur.

“Kami kandak ka puskesmas, bapariksa awakku, balukuk rasa maradang panas,” ujar Palui.

“Itulah gara-gara kada kawa maatur makanan karna ikam paling katuju makanan nang padas-padas, makanan balumbuk, basahang, basambal lalu panasnya sampai ka awak,” ujar Garbus.

“Makananku kaya bubuhan ikam jua, iwak maunjun, lalapan mamutik, banih manutuk,” ujar Palui.

Imbah sampai di puskesmas Palui dipariksa, tapi nyatanya awak wan kapala ikam sihat-sihat haja kada panas.

“Parasaan ikam kaya apa Lui, kupariksa samunyaan nurmal haja kada garing,” ujar mantri.

“Parasaanku bujur-bujur panas, mambarangat, rasa luyuh balakang kada tahan manyandang. Kalu samalam bujur aku ngalu kapala dan balukuk rasa ringkut bakas baangkut kayu,” ujar Palui.

“Ayu buka baju samunyaan kupariksa sa-awakan,” ujar mantri. “Nah, nahhhh ... ini napa di balukuk wan di balakang ikam? Ini napa pina batimpelan lima buting koyo lombok?” ujar mantri.

“Ooo ... bakas samalam mantri ai, aku kada ingat mamacul, rupanya koyo-koyo inilah nang maulah aku kapanasan,” ujar Palui pina supan mangakui.

“Makanya hati-hatilah mamakai ubat, tanyata samalam itu ngalu kapala wan balukuk ikam nang ringkut sudah waras, tapi karna kada ingat mamacul koyo lombok itu maka ikam bakipuh kapanasan,” ujar mantri mangalakak mananawaakan Palui. 

Baras sapuluh balik

GARBUS himung banar karna tahun ini hasil katamannya banyak banar, biar musim kamarau tapanjang tapi hasilnya parak dua kali tahun lalu.

"Kataman bahasil artinya kampung kita makmur biarpun zaman krismon dan musim kamarau panjang, panghidupan warga kita kada sakit," ujar Palui.

"Makanya kalu handak baduit dan gawian bahasil jangan malandau bangun, imbah sambahyang subuh langsung haja ambil cangkul lalu tulak kapahumaan," ujar Garbus manasihati.

"Tarima kasih nasihat ikam Bus ai, tapi ampun maaflah aku mamunji ini kadada maksud handak maminta apa-apa apalagi maminta duit karna aku pun kada kakurangan duit," sahut Palui sambil mahampas salipi kahadapan Garbus.

"Kalu kaya itu aku basyukur jua kawan sanang," ujar Garbus.

"Tarus tarang haja Bus ai biarpun aku malandau bangun dan jarang bakakawanan di sini tapi aku wan biniku ada usaha dan cukup haja maungkusi anak sakulah," ujar Palui.

"Napa usaha ikam Lui?" ujar Garbus batakun.

"Aku dapat razaki dana kumpinsasi BBM nang hanyar babagi di kalurahan, kupakai gasan bajualan wadai, nasi bungkus wan katupat wan sabagiannya gasan mudal kios," ujar Palui sambil batuhui.

"Wah, kalu kaya itu nyaman banar hidup ikam," ujar Gabus.

"Karna ikam hanyar mangatam dan banyak pahulihan maka tulunglah Bus antari aku baras hanyar," ujar Palui.

"Banyakkah Lui ikam handak, barapa balik?" ujar Garbus.

"Kada banyak pang hanya gasan katupat wan nasi kabuli, kurang labih sapuluh balik haja," ujar Palui.

Kamariannya datanglah Garbus ma-antarakan baras hanyar pasanan Palui, karna pasanannya banyak sampai sapuluh balik maka Garbus tapaksa manyiwa garubak.

"Lui..........ui Palui, ininah aku ma-antarakan baras pasanan ikam," ujar Garbus bakiyau.

"Bawa-akan ka dapur, biniku mahadangi barasnya gasan dirandam diulah galapung," ujar Palui sambil kaluar rumah mamaraki Garbus. Palui takajut banar karna Garbus ma-antarakan pasanannya bakarung-karung wan garubak.

"Kanapa maka banyak banar sampai bakarung-karung Bus?" ujar Palui.

"Sasuai pasanan ikam sapuluh balik," sahut Garbus.

"Maksudku......... maksudku sapuluh balik halus, sapuluh cuntang haja, kadanya sapuluh balik 20 liter itu," ujar Palui.

"Waahhhh........ Paluuiiii, kanapa maka kada jalas-jalas bapasan sapuluh cuntang haja, padahal kuantari bagarubak. Kalu kaya itu haraga sapuluh cuntang haja kada cukup gasan mambayar siwa garubaknya," ujar Garbus marista kakalahan.

Bapantun

URANG bahari itu katuju banar bapapantunan. Biasanya pantun dipakai bubuhan nang tuha-tuha gasan basulu handak manakunakan bibinian nang handak dilamar, wayah baantaran patalian atawa wayah sambutan baninikahan. Tapi wayah ini sudah kada tapi tadangar lagi.

"Bapapantunan itu ngalih Mak ai karna harus pintar baulah kalimat dan mamilih kata-katanya supaya pas napa nang dimaksud," ujar Palui.

"Baiknya dihidupakan pulang Lui ai karna itu tamasuk budaya kita," ujar Tulamak.

"Aku katuju jua dihidupakan pulang Lui ai," ujar Garbus.

"Wayah ini ngalih mancari urang nang bisa itu Bus ai karna urangnya sudah tuhaan dan sudah matian. Wayah ini kadada lagi nang mawarisinya, kalu ada paling-paling saikung dua," ujar Palui.

"Baiknya kita nang anum-anum ini jadi pawarisnya, kalu balum bisa tapaksa harus balajar," ujar Tulamak.

"Kalu ikam ada baisi mudal pantunnya, ayu haja diungkai," ujar Garbus manyuruh Tulamak.

"Aku ada haja baisi sabuting dua, bila ku-ungkai supaya dibalas," ujar Tulamak sambil basiap-siap handak bapantun :

"kukira cuka sakalinya asam pauh. Kukira bilungka, sakalinya waluh,"

"Sakalinya pintar jua Tulamak ini bapantun, ayu kuangsul," ujar Garbus basiap-siap mambalas:

"kukira akar, sakalinya kangkung. Kukira tangan Tulamak pingkar, eeee...... sakalinya tingkung

"Ayu tarusakan Lui, ikam biasanya banyak baisi mudal," ujar Garbus manyuruh Palui.

"Dangarkan baik-baik gasan ikam badua tapi jangan tasinggung, partama gasan Garbus," ujar Palui mamulai pantunnya :

"kukira babaris, sakalinya bajurut. Kukira batis, sakalinya buntut.

"Sabutingnya gasan Tulamak, dangarakan," ujar Palui.

"kukira lontong, sakalinya asam parut. Kukira kantung, eeee...... sakalinya burut.

"Hahaha..... hahahaa...........," ujar bubuhannya taimbai tatawaan karna sudah bisa batutur pantun, walaupun pantunnya saling manyikut dan manyindir.

Rabu, 19 Mei 2010

Sama-sama Kada Jadi

LAGI halus Palui diharagu ulih mamarinanya, makanya inya disayangi banar. Samunyaan kahandaknya dituruti makanya sampai ka tuha jadi ungah banar wan mamarinanya. Dan sabaliknya Palui pun satia banar, disuruh napa haja kada biasa manulak. Mamarinanya nang bini kabalujuran harat banar manginang sirih, makanya Palui tahu banar napa nang dikahandaki mamarinanya apalagi imbah tuntung makan musti mamarinanya manginang.

“Lui bawakan panginanganku,” ujar mamarinanya.

“Sudah ulun siapakan,” sahut Palui.

“Ikam kamanakanku nang paling rajin,” ujar mamarinanya mamuji Palui.

“Kalu ulun dipadahakan nang paling rajin, napa upahnya Lak,” ujar Palui manyahuti julaknya.

“Napa nang ikam kahandaki sahut mamarinanya, pilih haja apakah baju salawar wan tapih hanyar, sapida atawa radiu,” ujarnya.

“Napa nang pian sambat itu samunyaan ulun sudah baisian,” ujar Palui.

“Nang balum baisian napa haja?”

“Ulun supan manyambatnya,” ujar Palui.

“Sambat haja, kaina kutulusakan,” ujar julaknya.

“Bujurkah Lak sahut Palui pina supan, ulun handak........ handak bakawan guring,” ujarnya.

“Ikam masih anum, masih kakanakan balum wayahnya bakawan. Urang nang mancari kawan guring itu bila sudah tahu kaya apa caranya maharagu bini, kaya apa caranya manggauli bini, ikam masih kakanakan balum tahu apa-apa. Aku haja sudah lima anam tahun ini julak laki mati sampai wayahini balum bakawan jua,” ujar julaknya.

“Ujar sampiyan tadi sambat haja napa nang dikahandaki pasti cagar dikabulakan,” ujar Palui.

“Sambat haja napa nang ikam handak asal jangan minta kawin,” ujar mamarinanya maulangi.

“Ooooo........ jadi sampiyan handak mancari kawan guring jua kah?” ujar Palui lihum.

“Mustinya akulah nang badahulu karna aku sudah biasa tarasani sedangkan ikam balum tahu napanapa,” ujar mamarinanya.

“Karna balum tarasani itulah maka ulun handak marasani,” sahut Palui.

“Bila ikam kawin Lui ai maka aku cagar guring saurangan pulang, kadada bakawan lagi karna ikamlah nang mangawani aku guring,” ujar mamarinanya.

“Kalu kaya itu sama jua Lak ai, bila sampiyan kawin maka ulun guring saurangan pulang, padahal ulun kada wani guring saurangan,” balas Palui.

“Naahhhh........ satali tiga uang Lui ai,” ujar julaknya. “Kalu kaya itu biarlah kita sama sama ma-arit dan manunda tahun dudi haja,” ujar mamarinanya.

Datang Sarumahan

RUPANYA Garbus dapat tugas matan pambakal mambagiakan undangan pambantukan koperasi ka bubuhan warga.

“Mana kawan kita si Palui, pina bahaharian kada kalihatan?” ujar Tulamak mancari Palui.

“Aku mancari jua karna handak manjulung undangan urang rapat di RT,” ujar Garbus.

“Itu, itu nah si Paluinya pina kakayubuh batapih. Pinanya inya hanyar bulik saruan,” ujar Tulamak manunjuk.

“Lui, ui Lui, ini nah ada undangan rapat RT nang handak mambantuk koperasi desa,” ujar Garbus manjulung undangannya.

Isuknya bubuhannya sudah takumpulan di Balai Desa sambil mahadangi pambakal, rami bapapanderan.

“Mana si Palui? Samalam pina pasti inya handak datang basawat, sakalinya tabulik pulang kabiasaan pangulirnya,” ujar Garbus gagarunum.

“Itu.... itu nah Palui datang pina sajurutan,” ujar Tulamak.

“Ayu masukan ka balai, acara parak dimulai,” ujar panitia. “ Lui... uuiii Lui, kanapa maka pina sajurutan. Hari ini rapat RT, kada bamakanan cuma banginuman haja,” ujar Garbus.

“Eee... aku kada maharap makanannya Bus-ai, tapi justru mahurmati panitia nang maundang,” ujar Palui.

“Tapi kanapa ikam mambawai umanya, dangsanak lalakian dan dangsanak bibinian,” ujar Tulamak mambisiki waktu malihati nang dibawai Palui tu ya bini, mintua, ipar lalakian wan babibinian, langkap sarumahan tu pang!

“Aku mahurmati panitia, karna kami sarumahan diundang makanya kami datang sabarataan,” ujar Palui.

“Sabujurnya panitia maundang ikam haja karna ikam tamasuk nang handak ditunjuk jadi katua koperasi,” ujar Garbus.

“Bubuhan ikam jangan manyupanakan aku, ini nah surat undangannya tatulis : Kepada Yth Bapak/Ibu/Sdra /Sdri, makanya kami datang sarumahan,” ujar Palui manunjukakan surat undangannya.

“Ooo... bujur ikam Lui-ai, rupanya panitia kada ingat mancurit kata-kata ibu, sdra dan sdri itu,” ujar Garbus paham maksud Palui.

“Makanya panitia harus taliti bila maundang dan kaya itu jua nang diundang harus paham-paham haja,” ujar Tulamak umpat mambujurakan Palui nang tasalah tafsir.

Batu Masin

PALUI katuju banar bacari batu di sungai nang parak kampung. Amun dapat batu nang pina bagus imbah itu dikumpulakan lalu kena amun ka Banjar atawa ka martapura diupahakan maasah, amun pina bagus kawa langsung dijual lawan nang tukang asah.

“Lui, basinggah pang dahulu,” ujar Garbus mangiau Palui wayah bulik matan sungai.

“Na pa Bus?” ujar Palui tapaksa bamandak.

"Napa nang ikam bawa Lui?" takun Garbus.

"Batu Bus ai sagan mata utas," ujar Palui sambil maungkaiakan tas palastik nang dibawanya.

"Bah ini batu biasa haja Lui ai, kadada haraganya,” ujar Garbus imbah malihat batu-batu bawaan Palui. "Wayah ini batu yang rancak dicari urang nangkaya kacubung wan batu safir biru atawa safir kuning Lui ai. Tapi dadangaran ada jua jenis batu nang hanyar nang haraganya bisa jutaan,” ujar Garbus.

"Bujur Lui ai batu ikam itu kada baharaga," ujar julak Karim, juragan matan Banjar nang rancak manukari batu matan urang kampung.

"Inggih julak ai, ulun gagawaian haja mangumpulakan ini kalu pina payu pian tukari," ujar Palui.

"Kalu itu napa nang babungkus ditangan sabalahnya itu Lui,"  ujar Tulamak manunjuk bungkusan di tangan kiwa Palui.

“Oh ini kah...  Kamarian aku dapat batu anih Mak ai, Anih warnanya. wan jua batu ini pina kanyul bila dijapai,” sahut Paluisambil maungkaiakan bungkusnya.

“Umaiii..Lui, dimana ikam dapatnya?” batakun Garbus wan si Palui.

"Di sungai nang rancak aku itu jua Bus ai,” ujar Palui pulang.

"Malihat pang Lui batunya” ujar nang lain. Takajutan ai bubuhannya malihat batu nang di bawa Palui. Kalirnya hirang suklat bacampur warna habuk. Asing-asingnya bubuhannya manjapai wan jua manciumi bau batu nang dibawa Palui ngitu.

"Anih bin Ajaib, batu ini lunyak amun dijapai" ujar Tulamak manjapai pulang ka batu Palui

“Lak, batu ini nih apa tih ngarannya?” ujar Garbus manakuni julak Karim.

“Nah, Aku kada tahu jua janisnya napa, tapi pinanya ini batu anih wan haraganya pasti larang Bus ai,” ujar julak Karim

“Nyata ai batu ulun ini larang, soalnya samingguan manggawi hanyar kawa mandapatakan batu ini. Makanya batu ini handak ulun bari ngaran batu masin,” ujar Palui tatawa.

"Kanapa maka dingarani batu masin Lui?" ujar julak karim umpat batakun.

“Karna daki wan karak hidung itu kalu dijilat rasanya masin kalu? Nah batu ini diulah matan daki wan karak hidung nang baistilah ulun kumpulakan samingguan ini. Satiap handak mandi imbah saharian bacari batu di sungai ulun pasti bagisik daki. Nah daki wan jua karak hidung tadi ulun gumpalakan wan ulun pulun ka batu biasa, limbah saminggu maka jadilah batu masin ini,” ujar Palui mangalakak tatawa.

"Palui mamurici!.. Palui maurici!!” ujar bubuhannya manyumpah-nyumpah. Lalu masing-masingnya mancari babasuhan gasan mambasuh tangan karna sudah tajapai batu masinnya si Palui.

Sangu Gasan Tuha

WAYAH Palui bajalanan ka pasar ada mandangar urang rami tulakan ka Sungai Gula, Muara Teweh. Ujar habar disitu ada pandulangan hanyar, sudah tahabar ada nang mandapat amas sampai ba on-on saminggunya.

“Uuuii.....umanya, aku baniat handak umpat mandulang ka Muara Teweh, apalagi disana urangnya balum banyak jadi pasti cagar dapat bagian. Lumayan gasan sangu kita tuha umanya ai,” ujar Palui bapadah wan bininya.

Mulanya bininya kada tapi mahirani kahandak Palui itu. tapi karna kasihan malihat lakinya maminta banar wan mandangar dulangannya banyak pakulihan, lalu bininya mambulihakan haja.

“Tapi aku kadada lagi bamudal, sapida sudah tajual gasan biaya sakulah anak,” ujar Palui sambil manyirit ka kangkalung bininya. Bininya paham lalu ihlas haja dijual dijadiakan sangu. Tapi bajanji kangkalung nang baratnya 10 gram itu harus tabulik jadi utas, bunil, galang wan kangkalung lagi. Palui maakuri haja, lalu tulak ka pandulangan.

Imbah sampai disana, sakalinya apa nang didangarnya lain daripada nang dilihatnya. Jangankan umpat mandulang, urang nang sudah mandulang haja disuruh pindah karna tanah wadah dulangan itu ampunnya proyek parusahaan. Rakyat kada bulih umpat mandulang.

Salawas saminggu disitu inya dibari urang kayu pasak bumi ganal kaya pagalangan lalu saban hari dirautnya jadi licin mangkilap, dilamirnya wan api jadi bengkuk kaya tungkat tanduk.

Karna kadada nang diharapakan lagi maka Palui tapaksa bulik kada pakulih apa-apa. Biar haja aku disariki bini, biar supan asal kada mati karna tatahan makan, ujar Palui dalam hati.

Wayah sampai di banua, balum ka rumah Palui batamuan wan kakawalannya Garbus, Tuhirang, Tulamak lalu marawa Palui.

“Uuuuiii.. Lui, sudah sugihlah datang mandulang, pasti banyak dapat intan wan amasnya?” ujar Garbus.

“Alhmadulillah, cukup gasan sangu tuha,” sahut Palui.

“Kami umpat basyukur, tapi kalu bulih kami umpat malihat amas intannya,” ujar kakawalan Palui.

“Tapi jangan bapadah wan biniku ujar Palui. Ini nah.....,” ujar Palui sambil malihatakan
tungkat kayu pasak bumi nang mangkilat pina baukir kaya tanduk.

“Napa itu Lui, kami kira amas intan nang ikam bawa sakalinya tungkat kayu pasak bumi,” ujarnya.

“Tungkat ini bujur-bujur sangu gasan tuha karna kaina awak kita bungkuk, ringkutan lalu bila bajalan kupakai tungkat pakulihan di pandulangan ini,” sahut Palui.

“Ikam dasar harat Lui ai, tapi haratnya harat mangabuau,” ujar bubuhannya mananawaakan Palui.